Vitamine of hormoon?

Vitamine D is geen vitamine maar een hormoon. Net als andere hormonen is het overal in het lichaam actief als een onmisbare hulp bij de stofwisseling. In ieder orgaan speelt deze “boodschapperstof” weer een andere rol. Vitamine D wordt ook wel het zonne-hormoon genoemd. Tot in de jaren ’70 meenden wetenschappers en artsen dat vitamine D alleen van belang is voor de botstofwisseling. Nog steeds worden nieuwe gebieden ontdekt waar vitamine D een belangrijke taak vervult.

Onze wereld ziet er anders uit

Door de veranderingen in de maatschappij komen mensen minder buiten. De vitamine die vroeger alom aanwezig was, blijkt nu voor steeds meer mensen niet meer vanzelfsprekend te zijn. Een andere oorzaak is dat ons lichaam zich in de evolutie zich optimaal heeft aangepast aan de omstandigheden ter plaatse. Dit zorgde voor verschillende huidskleuren. Door migratie past de huidskleur van de bevolking niet altijd meer bij die oorspronkelijke locatie. Donker gekleurde mensen hebben daarom sneller een vitamine D tekort als ze in Europa wonen.

Een breed spectrum 

Vitamine D heeft veel taken in het lichaam. Het is belangrijk voor de zenuwcellen en helpt daarom tegen Multiple Sclerose, Parkinson en dementie. Het ondersteunt ook het immuunsysteem, dus tegen virussen en ontstekingen zoals bij bijvoorbeeld ziekte van Crohn en reuma. Vitamine D produceert zelfs lichaamseigen antibiotica die bijvoorbeeld tbc verwekkers kunnen vernietigen. De werking tegen tbc was eigenlijk al in de eerste helft van de twintigste eeuw bekend. Toen waren er tbc klinieken in de Zwitserse bergen. We weten nu dat de genezing niet kwam door de “gezonde berglucht” maar door een overvloed aan UV licht en dus vorming van vitamine D.

Vitamine D verlaagt de bloeddruk, belangrijk bij sommige hartklachten. Het verlaagt de kans op diabetes en vermindert het risico op kwaadaardige tumoren vooral bij borst- en darmkanker.

Verder is natuurlijk de werking bij rachitis en osteoporose van oudsher bekend.

Vitamine D tegen griep en astma

Vanaf 1981 hebben verschillende onderzoeken ondubbelzinnig aangetoond dat vitamine D bijdraagt aan een betere weerstand tegen griep. In het boek van Jorg Spitz worden onder andere onderzoeken uit Engeland (1981), Japan (2009) en New York (2009) besproken.

Bij het Japanse onderzoek bleek dat de kinderen zonder extra vitamine D driemaal vaker griep kregen dan de groep met vitamine D. Er bleek nog een effect. De kinderen met astma in de vitamine D groep bleken 80 procent minder aanvallen te hebben dan de kinderen met astma in de controlegroep.

Goed omgaan met vitamine D

Aanbevelingen van artsen over de hoeveelheden vitamine D zijn vaak verouderd. Ze zijn nog gebaseerd op informatie uit de tijd dat het zonnehormoon vooral zijn werk deed tegen rachitis.

Rachitis wordt al voorkomen bij circa 12 ng/l.

De oude norm voor Vitamine D: Een dagelijkse inname van 400 IE (Internationale Eenheden) voor een bloedspiegel van 20 ng/ml. (nanogram per milliliter)

Moderne inzichten: Een dagelijkse inname van 4000 IE voor een bloedspiegel van 30-50 ng/l. Voor mensen met een gewicht boven de 70 kilo kan de aanbevolen hoeveelheid nog hoger liggen.

Bovenstaande doses zijn een indicatie voor mensen zonder eigen productie van vitamine D. Afhankelijk van je voedingsgewoonten en je blootstelling aan de buitenlucht is een lagere inname voldoende om de bloedspiegel op het juiste niveau te krijgen.

Bloed prikken

Als er aanleiding voor is kun je het beste tweemaal per jaar je bloed laten prikken op vitamine D. De najaarsprik laat zien of je in de zomer voldoende hebt opgebouwd. De voorjaarsprik laat zien hoe je in de winter op peil bent gebleven, met of zonder speciale maatregelen.

Overdosering

De kans op overdosering van vitamine D is niet groot en het kan alleen bij de inname van supplementen. Via de voeding en via UV licht van zon of zonnebank wordt de dosering keurig door je lichaam geregeld.

Gebruik de kracht van de zon

Zonlicht is de natuurlijke bron van gezondheid voor de mens, vergelijkbaar met voedsel, water en zuurstof. Combineer dit met voldoende beweging en je hebt een goede basis. Het is betrekkelijk eenvoudig om voldoende zonlicht op te doen voor de vorming van Vitamine D zonder te verbranden. Te lang en te vaak op het strand liggen bakken is beslist niet nodig en ook niet aan te raden.

In de winterperiode is voor volwassenen de zonnebank een goede keus. Bedenk dat een kwartiertje zonnen al een inname van 10.000 IE kan betekenen. Er is geen kans op overdosering, want het lichaam vormt de vitamine D zelf. Uiteraard is een zorgvuldige begeleiding in de zonnestudio wel een vereiste om andere schadelijke effecten te voorkomen.

Andere bronnen van vitamine D

Vitamine D-rijke voeding is gezond maar niet voldoende om de behoefte te dekken, het is wel een goede aanvulling.

Voeding, gehalte vitamine D in IE/100g

• Wilde zalm; 600-1000 IE
• Levertraan, eetlepel; 400-1000 IE
• Sardines of Makreel: 300 IE
• Tonijn: 226 IE
• Kweekzalm: 100-250 IE
• Ei: 20 IE
• Kunstmatig verrijkte voedingsmiddelen: nihil (In Nederland)

Rutger Slim, Zonnestudio Rietlanden Emmen

Literatuur

Professor Dr. Jörg Spitz, arts en specialist nucleaire en voedingsgeneeskunde: Superhormoon vitamine D; Akasha 2011/2014

Bovenstaand artikel is voornamelijk gebaseerd op dit boek. Voor wie meer wil weten kan ik het boek van harte aanbevelen. Het is voor een breed publiek geschreven al is enige kennis van biologie een voordeel om alle termen te begrijpen. Het boek is actueel en gelukkig niet, zoals veel boeken krampachtig en onvolledig over zonnebanken. Ook daarover een goede uitleg, die ik grotendeels heb weggelaten. Info over huidtypen, zonbescherming e.d. komt hier in andere berichten wel terug. De foto’s horen niet bij het boek.

Andere blogs over vitamine D

Krijg je wel voldoende vitamine D? 2015 

Toelichting bij onderste foto: Een vuistregel om te beoordelen of de zon hoog genoeg staat om vitamine D te vormen: Als je schaduw korter is dan jijzelf staat de zon hoog genoeg.